Reciklirani beton u eri u kojoj se sve više priča o reciklaži polako postaje konkurentan građevinski materijal. Ponovna upotreba korišćenih proizvoda nije dostignuće ni ideja post-industrijskog perioda. Naprotiv, u istoriji gradnje reciklaža građevinskih sirovina nije bila retkost, već se čak podrazumevala.
Veliki broj građevinskih objekata oko nas star je nekoliko decenija, a ima i onih iz perioda posle Drugog svetskog rata (čak i davnijih). Imajući u vidu da se građevinskim radovima pristupa radi stvaranja objekata sa upotrebnim vekom od 50 ili 100 godina, „na terenu“ su rušenja planirana i normalna stvar. Naročito važno pitanje tiče se samog otpada koji nastane nakon rušenja i onoga što se sa njim može učiniti.
Tu na snagu stupa upravo recikliranje građevinskog otpada. A situacija sa današnjim cenama i dostupnošću proizvoda neophodnih za gradnju još više daju na značaju reciklaži. Zato reciklirani beton u ovom času važi za popularan proizvod, a vrlo uskoro može postati jedan od bitnijih građevinskih materijala.
Kako se pravi ovaj materijal?
Beton se spravlja od veziva – cement ili materijali kao što je leteći pepeo – vode, i sitnog i krupnog agregata. Voda je zadužena za hidrataciju, tj. očvršćivanje cementa i zahvaljujući njoj omogućena je obradivost iliti ugradljivost betona. Interesantno je da voda u ovim dvema ulogama deluje u suprotnim smerovima. Da bi beton bio čvršći treba koristiti što manje vode, dok za bolju ugradljivost beton zahteva više tečnosti.
Kada se pokupi sa mesta rušenja, betonski agregat smešta se u mašinu za drobljenje. U prilog ponovnoj upotrebi ovog materijala ide činjenica da je u drobilicu moguće staviti samo nezagađeni beton. On se, dakle, mora odvojiti od smeća, papira, drveta i svega ostalog što može da naruši dalji proces pripreme „novog“ betona. Posle drobljenja se veći komadi ponovo vraćaju u mašinu, a kada se ovaj postupak završi slede nova filtriranja putem različitih metoda. Tu spadaju i ručno izdvajanje i flotacija vode.
Reciklirani beton i njegova upotreba
Komadi betona manje veličine upotrebljavaju se kao šljunak u novim građevinskim projektima. Reciklirani beton u većim komadima koristi se kao popuna kod izlivanja ili se stavlja kao najniži sloj tokom građenja puta. Tehnika slična ovoj koristi se u SAD za izgradnju novih puteva koji se i prave od već korišćenih materijala.
Drobljeni reciklirani beton može da posluži i kao suvi agregat za pravljenje novog betona, ali jedino ukoliko je bez zagađivača. Reciklirani beton u većim komadima pogodan je za utvrđivanja obala kanala, reka ili mora – štaviše, to je popularan metod kontrole erozije.
Reciklirani beton – zašto ga koristiti?
Pošto je najveći broj već pomenutih starijih objekata upravo od betona, sjajno je što je betonske konstrukcije moguće reciklirati. Na taj način najpre se dobija takozvani reciklirani agregat koji se, potom, umesto sitnog i krupnog agregata (šljunak, pesak ili drobljeni kamen) koristi za spravljanje novog betona. Tako nastaje agregat poznatiji kao reciklirani beton. Kada se odlaže na deponiju, betonski otpad čini otprilike polovinu celokupnog otpada u građevinskoj industriji. To je jedan od značajnijih argumenata za podsticanje recikliranja betona.
Drugi argument tiče se uštede prirodnih resursa – podaci govore da se godišnje proizvede skoro 25 milijardi tona ovog dokazano najkorišćenijeg materijala koji prave ljudi. Istovremeno, to znači da je neophodno obezbediti i velike količine krupnog i sitnog agregata i cementa. Proizvodnja cementa odgovorna je za nemalih 7% emisija ugljen-dioksida. Podjednako važna stvar je i proizvodnja agregata – postupak poznatiji kao ekstrakcija. Ekstrakcija se vrši iskopavanjem šljunka i peska iz reka ili drobljenjem kamena iz kamenoloma, što ukazuje na to da postoji ozbiljna opasnost od zagađenja i poremećaja lokalnih sredina.
Građevinska industrija je, u skladu sa ekološki i društveno odgovornim pristupom cirkularne ekonomije, u prilici da iskoristi mogućnosti koje reciklirani beton i njegova upotreba pružaju. Tu se najviše misli na smanjenje otpada, uštedu resursa, ali i na stimulisanje privrede.
