Klisura je vrsta rečne doline i nastaje vertikalnom rečnom erozijom, tj. intenzivnim usecanjem vodenog toka u stensku masu. Očekivano, najčešće se javlja u planinskim predelima, pa klisuru odlikuju visoke i prilično strme strane koje se pri dnu sužavaju.
Postoji mnoštvo razloga zbog kojih su klisure naročito interesantne velikim ljubiteljima prirode.
U našim krajevima, posebno u istočnom i zapadnom delu zemlje, klisure su samo jedna od tolikih divota koje je priroda stvorila, a koje oduzimaju dah prolaznicima i posetiocima.
Kroz dugu i dinamičnu istoriju Srbije klisure su bile poznate i kao predeo koji štiti floru i faunu. Osim toga, te rečne doline dale su svoj doprinos i kada je reč o očuvanju naše baštine.
Naime, ne baš pristupačan teren klisura u prošlosti je bio spas za stanovništvo koje se borilo sa neprijateljima.
Koje su najlepše klisure kod nas?
Zaštićeni spomenik prirode: Ovčarsko-kablarska klisura
Ovčarsko – kablarska klisura usečena je između masiva očiglednog imena: Ovčar i Kablar. Njena dužinaje oko 20 kilometara, a odlikuju je strme strane i uklješteni meandri Zapadne Morave. Reka je ujedno i pregrađena branama, te su formirana i 2 veštačka jezera.
Najveća dubina klisure iznosi oko 710 metara.
Njena estetika, zajedno sa bogatim kulturno-istorijskim nasleđem samog kraja, uticala je na to da Ovčarsko-kablarska klisura bude zaštićeni spomenik prirode. Uz termalne izvore Ovčar banje, jezera i reke, manastire (Ilinje, Ježevica, Sveta Trojica, Vaznesenje…), razloga je mnogo da posetioci zavole ovaj kraj i da mu se rado vrate najmanje jednom.
Đerdapska klisura: najduža i najveća u Evropi
Ona formira i deo granice između naše zemlje i Rumunije. Reč je o kompozitnoj, antescedentnoj dolini koju čine: Ljupkovska kotlina, Golubačka klisura, Klisura Gospođin vir, Donjomilanovačka kotlina, Oršavska kotlina, Klisura Kazan, Sipska klisura i Vlaško-pontijska nizija.
Oko Đerdapske klisure nalaze se arehološka nalazišta i istorijski spomenici. Najpoznatiji je, definitivno, Lepenski vir, zatim slede Golubački grad, ostaci Trajanovog mosta i Trahanove table. Naravno, ne sme se zaboraviti i hidroelektrana Đerdap.
Svrljiška klisura – najveći ponos istoimene opštine
Nadomak Niša, u opštini Svrljig nalazi se istoimena klisura koja datira još iz doba Rimskog carstva. Iako je veliki ponos stanovnika opštine Svrljig zbog klisure u njihovoj blizini, istina je da nema mnogo posetilaca ove lepote na jugu Srbije. To je današnja situacija, dok su je nekada posećivali najbogatiji ljudi u zemlji i tu su se gradile prelepe vikendice.
Najlepši prizor Svrljiške klisure prostire se od sela Niševca do Palilule. Oni koji šetaju tuda mogu da vide predivne predele stena i čarobno zelenilo.
Klisura kao park prirode prve kategorije? Moguće je.
Primer je Jelašnička klisura koja krasi upravo predivnu Staru planinu. Klisure očito jesu mesta sa bogatom faunom i florom, međutim Jelašničkoj je upravo to omogućilo da ona još 1995. bude proglašena parkom prirode prve kategorije.
Nastajanje ove klisure objašnjava se intenzivnim vertikalnim usecanjem vodenog toka Jelašničke reke u krečnjačku stensku masu zapadnih ogranaka Stare planine. Oni koji su se upoznali sa ovom planinom uglavnom joj se i vraćaju, te sigurno dobro znaju koliko je lepa Jelašnička klisura i zasigurno to prepričavaju svima.
Strašan prizor Sićevačke klisure
Ovaj prirodni biser u jugoistočnoj Srbiji trebalo bi da nađe na listi svima koji idu u Niš i imaju vremena za obilazak i uživanje u prirodi. Reč je o pravom pravcatom daru prirode koji je, zapravo, deo rečne doline Nišave i useca se u stensku masu. Pruža se između obronaka Stare planine i južnih obronaka Svrljiških planina. Ova klisura izgleda donekle zastrašujuće upravo zbog strmih stena, ali se njena lepota time ne umanjuje. Uz to, očekivano, bogata flora i fauna doprinele su tome da ona bude proglašena za park prirode.
Selo Sićevo je mesto sa kog se pruža najlepši pogled na klisuru koje je i ponela ime ovog sela. Važno je napomenuti da pored prelepog prizora selo Sićevo nudi i veoma kvalitetno vino, što će sigurno biti zanimljiva informacija ljubiteljima vina.
Ne zaboravimo Grdeličku klisuru
Nalazi se u dolini Južne Morave, dakle, u jugoistočnom delu naše zemlje, ime je dobila baš po naselju Grdelica, što je i logično, jer se ovo naselje nalazi na samom ulazu u klisuru.
Ipak, iako malo ko ne zna za Grdeličku klisuru, retki su oni kojima prva pomisao na nju budu njena lepota. Nažalost, zbog čestih odrona i nepažljivih vozača ime ove klisure uglavnom mnoge asocira na jedno od opasnijih mesta za vožnju u Srbiji.
Nesumnjivo, klisure jesu nesvakidašnja i neprolazna lepota koja oduzima dah i onima koji sebe i ne smatraju osobitim ljubiteljima prirode i njenih nespornih lepota.
